Waar je in de vorige eeuw nog werd uitgelachen als je een automaat had, houdt tegenwoordig bijna iedereen het schakelen liever voor gezien. En met de opkomst van de elektrische auto, die geen versnellingen nodig heeft, verdwijnt het schakelen langzaamaan helemaal. Toch is er nog een groep die-hards die gewoon stug zelf door de verzetten roert. Weet jij nog niet waar je bij hoort? Lees dan hieronder waar je op moet letten.

Automaat: lieveling onder autokopers

Ruim 80 procent van onze autozoekers wil een automaat in de volgende auto. Daarmee is deze zelf schakelende bak een stuk populairder dan het ‘sportieve pookje’. En het gaat nog verder: veel – voornamelijk luxere – auto’s zijn niet eens meer met handgeschakelde transmissie te krijgen.

Mag je zomaar met een automaat rijden?

Ja. Met een standaard autorijbewijs mag je gewoon met een automaat, semi-automaat of CVT-transmissie gaan rijden. Bij handgeschakelde transmissies ligt dat juist anders. Als je het rijexamen doet in een auto met automaat mag je namelijk niet in een handgeschakelde auto rijden. Daar zul je dan een extra examen voor moeten afleggen.

Hoe werkt een automaat?

Een automaat kiest, zoals de naam al zegt, zelf de verzetten uit. Daar komt complexe techniek bij kijken, want dat gaat niet zomaar. Zo moet de automaat precies op het juiste moment schakelen, passend bij je rijstijl en de omstandigheden – sportief of juist zuinig, vlakke weg of in de bergen etc. In de praktijk hoef je alleen maar gas te geven en te remmen. Sommige automaten hebben ook een stand waarin je zelf kunt schakelen. Dat kan leuk zijn bij sportief rijden en is fijn bij het rijden in de bergen of het trekken van een caravan. Een automaat kan namelijk te traag reageren op een snel steiler wordende weg. Dan is het handig als je de controle even over kunt nemen.

Voordelen automaat

• Het is lekker comfortabel; de auto regelt het schakelen en koppelen voor je.
• Je wordt niet afgeleid door het schakelen, dus hebt meer aandacht voor de weg.
• De restwaarde van je auto is hoger – tenzij het een heel speciaal model betreft.
• Vooral in de file neemt een automaat je veel werk uit handen.
• Veel van de nieuwste automaten rijden zuiniger en schakelen sneller dan handgeschakelde auto’s.

Nadelen automaat

• De techniek is complex en daardoor zijn reparaties aan de automaat duur.
• Soms kiest de automaat net een verkeerd verzet, wat frustrerend kan zijn.
• Oude automaten blinken niet uit in efficiëntie en zuinigheid.

Handgeschakelde transmissie: uitstervend ras

Je las het al: luxere auto’s kun je veelal niet meer met handgeschakelde versnellingsbak krijgen en ook in lagere segmenten wordt steeds vaker voor de automaat gekozen. Bij de handgeschakelde transmissie gebruik je een pook om de versnelling te kiezen. Hierbij moet de aandrijving kort worden onderbroken. Dit doe je door met je linkervoet de koppeling in te trappen. Nadat je de versnelling hebt gekozen, laat je het koppelingspedaal weer langzaam opkomen. Het vergt wat extra werk, maar de liefhebber zweert erbij. Je hebt zo altijd de perfecte controle over welke versnelling je gebruikt.

Voordelen handgeschakelde versnellingsbak

• Het voelt sportiever aan.
• Je staat meer in verbinding met de auto, wat de rijbeleving ten goede komt.
• Je hebt volledig de controle over in welk verzet je rijdt.
• Van oudere en sommige hedendaagse auto’s rijdt de handgeschakelde versie zuiniger.

Nadelen handgeschakelde versnellingsbak

• De koppeling slijt sneller dan bij een automaat.
• In de file is het voor je linkervoet hard werken.
• Voor de restwaarde van de auto is een ‘handbak’ meestal niet goed.
• De techniek is minder complex, maar reparaties kunnen alsnog duur uitvallen.
• In nieuwe auto’s schakelt een automaat efficiënter, waardoor een handbak zowel langzamer als minder zuinig is.

Semi-automaat: beste van beide werelden?

Tussen de handgeschakelde transmissie en de automaat zit nog een tussenvorm: de semi-automaat. Veel hedendaagse automaten bieden een semi-automatische stand aan. Echte, pure semi-automaten kom je maar zelden tegen.

Wat is een semi-automaat?

Een semi-automaat is een transmissie waarbij je zelf de versnellingen kiest, maar niet hoeft te koppelen. Het is in feite een handbak die deels bediend wordt door een computer. Je linkervoet heeft dus rust, terwijl jij wel alle controle hebt over de versnelling waar je in rijdt. Die versnelling kun je – afhankelijk van het model – kiezen door een pookje naar voren of achteren te bewegen, door flippers achter je stuur te bewegen of door op knoppen op het stuur te drukken. Ook verschilt per ‘bak’ hoe je de pook, flippers of knoppen moet bedienen. Er waren zelfs ooit semi-automaten met dezelfde bediening als een handgeschakelde transmissie, alleen dan zonder het koppelingspedaal.

Voordelen semi-automaat

• Je hebt altijd controle over de gekozen versnelling.
• Er is geen koppeling, dus je linkerbeen heeft rust.
• Schakelen gaat net als in de racerij, dus sportiever kan niet!

Nadelen semi-automaat

• Pure semi-automaten zijn zeldzaam.
• Je moet alsnog schakelen, wat kan afleiden.
• Veel semi-automaten en semi-automatische standen van automaten werken traag.
• De transmissie werkt met complexe, dure techniek.
• Het kan even wennen zijn, zeker omdat elke semi-automaat anders werkt.

Bonus: de continu variabele transmissie

De continu variabele transmissie (CVT) is een type automaat dat niet met verschillende verzetten werkt, zoals de hierboven genoemde versnellingsbakken. In plaats daarvan werkt het systeem met twee conische (kegelvormige) tandwielen, waarbij elke keer de tandwielcombinatie wordt gezocht die op dat moment optimaal is voor de omstandigheden. Dit geeft een rijervaring die lang niet iedereen kan waarderen en daarom is de CVT bijzonder zeldzaam. Je vindt de CVT vooral terug bij scooters. Leuk detail: de ‘variomatic’ die als eerste dit principe gebruikte, is een uitvinding van onze eigen Hub van Doorne, oprichter van het merk DAF. Voorbeelden van recente modellen met een CVT zijn:

• Audi A4, A6 en A8 Multitronic
• Ford Focus en C-Max Durashift CVT
• Honda Civic HX CVT
• Mercedes-Benz A-Klasse Autotronic
• Nissan Qashqai Xtronic en Murano
• Subaru XV en Outback Lineartronic
• Alle Toyota-modellen met Multidrive