Stel je voor: je rijdt 27 kilometer te hard en krijgt een boete van 100.000 euro. Klinkt bizar? In Zwitserland is dit gewoon realiteit. En nu blijkt dat bijna 4 op de 10 Nederlanders ook wel oren heeft naar dit systeem.
Wat is er precies aan de hand?
Een recent onderzoek onder 1.250 mensen laat zien dat ruim 38 procent van de Nederlanders voorstander is van boetes die afhangen van je inkomen. De groep tegenstanders is iets kleiner geworden: 37 procent. De rest twijfelt nog.
Het idee is simpel: iedereen moet een overtreding even hard voelen in de portemonnee. Een boete van 200 euro betekent voor een miljonair vrijwel niets, maar voor iemand met een minimumloon kan het wekenlang boodschappen doen zijn.
Wie wil dit eigenlijk?
Opvallend genoeg zijn het vooral mannen die het systeem eerlijker vinden. Bijna de helft van hen staat er positief tegenover, tegenover een derde van de vrouwen. Ook geografisch zie je verschillen: in Overijssel en Drenthe is men het meest enthousiast (rond de 45 procent), terwijl Zeeland er minder van moet hebben (27 procent).
Wat betreft leeftijd vinden vooral twintigers en zestigers elkaar in deze kwestie. Best opvallend dat deze twee generaties, die vaak lijnrecht tegenover elkaar staan, hier hetzelfde denken.
Wat zegt de politiek erover?
Hier wordt het interessant voor jou als kiezer. Van alle partijen heeft alleen Volt zich duidelijk uitgesproken vóór dit systeem. Zij vinden dat boetes moeten worden uitgegeven op basis van draagkracht.
Andere partijen zwijgen er meestal over. FvD en BVNL willen juist lagere boetes (naar Europees gemiddelde), terwijl de VVD pleit voor zwaardere straffen voor verkeershufters. Grote partijen zoals PVV, D66, CDA en GroenLinks-PvdA laten het onderwerp links liggen.
Hoe werkt het in het buitenland?
In Zwitserland en Finland is dit al jaren normaal. Daar rekenen ze je inkomen keer een bepaalde factor per overtreding. Het resultaat kan spectaculair zijn: die eerdergenoemde 100.000 euro boete voor 27 kilometer te hard? Dat gebeurde deze zomer echt.
Het absolute record staat op naam van een Zweed die in 2010 ruim 700.000 euro moest betalen voor een verkeersovertreding. Even slikken dus.
Onderzoek uit Finland laat zien dat zulke forse boetes op korte termijn wel degelijk werken: mensen maken minder snel dezelfde fout opnieuw. Na een jaar neemt dat effect wel af, maar het idee van eerlijkheid blijft overeind.
Wat betekent dit mogelijk voor jou?
Als Nederland deze kant opgaat, hangt veel af van hoe je er financieel voorstaat. Heb je een bescheiden inkomen? Dan zou je juist minder kunnen gaan betalen dan nu. Verdien je goed? Dan kunnen overtredingen een stuk duurder uitpakken.
Voorlopig lijkt de kans klein dat dit er snel komt. De meeste politieke partijen hebben er geen plannen voor, en zoiets invoeren vraagt nogal wat administratieve aanpassingen. De belastingdienst zou bijvoorbeeld gegevens moeten delen met de politie.
Toch is het interessant dat de steun ervoor groeit. Met de toenemende verschillen in inkomen klinkt de roep om eerlijke straffen steeds luider. Wie weet pakt een politieke partij dit binnenkort op als verkiezingsthema.
Voor nu geldt gewoon: hou je aan de snelheidslimiet, dan maakt het allemaal niet uit wat je verdient.